1. ํฌ๊ด์ ·์ ์ง์ ํํํ์ ๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ ํ์
ํฌ๊ด์ ·์ ์ง์ ํํํ์ ๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ ํ์ (์์ด: Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership, CPTPP)์ ์์์·ํํ์ 11๊ฐ๊ตญ์ด 2018๋ 3์ ์น ๋ ์์ ๊ฒฐ์ฑํ ๋ค์๊ฐ ๋ฌด์ญํ์์ด๋ค. ๊ธฐ์กด TPP์์ 2017๋ 1์ ๋ฏธ๊ตญ์ด ํํดํ ๋ค ํธ์ฃผ, ์บ๋๋ค, ์ผ๋ณธ ๋ฑ ๋จ์ ํ์๊ตญ์ด CPTPP๋ฅผ ๊ฒฐ์ฑํ๋ค. ์ธ๊ณ GDP์ ์ฝ 30%, ๋ฌด์ญ์ด์ก์ ์ฝ 40%๋ฅผ ์ฐจ์งํ๋ ์ธ๊ตฌ 6์ต๋ช ๊ท๋ชจ์ ๊ฒฝ์ ๊ถ์ด๋ค.
๊ฐ์ ๊ตญ[ํธ์ง]
๊ตญ๊ฐ์ง์ํ์ ์์์๋ช๋ธ๋ฃจ๋์ด | ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
์น ๋ | ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
๋ด์ง๋๋ | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
์ฑ๊ฐํฌ๋ฅด | ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
์ค์คํธ๋ ์ผ๋ฆฌ์ | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
ํ๋ฃจ | ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
๋ฒ ํธ๋จ | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
๋ง๋ ์ด์์ | ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
๋ฉ์์ฝ | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
์บ๋๋ค | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ | |
์ผ๋ณธ | ์ต์ด ๊ฐ์ ๊ตญ | 2018๋ 3์ |
์ ์ฌ ํ์๊ตญ[ํธ์ง]
๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ 2006๋ ํ์ ์์๋ ์ฐธ์ฌํ์ง ์์์ผ๋, ํ๋ฏธ ์์ ๋ฌด์ญ ํ์ ์ด ์ฌํ๊ฒฐ๋ ํ์ธ 2010๋ 12์์ ๋ฏธ๊ตญ์ด ์ฃผ์ตํ TPP ํ์์ ์ด์ฒญ๋ ํ๋ถํฐ ๊ด์ฌ์ ๋ณด์๋ค.[1] ๋น์ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ด๋ฏธ TPP ์ฐธ์ฌ๊ตญ๊ณผ ๋ฌด์ญ ํ์ ์ ๋งบ์ ์ํ์ฌ์ TPP ๊ฐ์ ์ ๋ํด ํ์์ ์ด์๋ค. ํ์ง๋ง 2021๋ 12์ 13์ผ ํ๋จ๊ธฐ ๋ถ์ด๋ฆฌ๊ฐ CPTPP ๊ฐ์ ์ ๋ํ ์ฌํ์ ๋ ผ์๋ฅผ ์ฐฉ์ํ๊ฒ ๋ค๊ณ ๋ฐํ๋ค.[2] ์ด์ ๋ํด ์ผ๋ณธ์ ๊ทน์ฐ ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ํ๊ตญ์ CPTPP ๊ฐ์ ์ฐฉ์์ ์ธ์ ๋ ๊ทธ๋ ๋ฏ์ด ๋ถ์ ์ ์ธ ์๊ฒฌ์ ๋ฐํ๋ค.[3]
๊ฒฝ์ ์ ํจ๊ณผ
๊ต์ญ ๊ท๋ชจ 5์กฐ 2000์ต ๋ฌ๋ฌ ์์ฅ ํ๋ณด(์ธ๊ณ ๊ต์ญ์ 14.9%)
๊ตญ๋ด์ด์์ฐ(GDP) 0.33~0.35% ์ฆ๊ฐ ์ ๋ง
๋ฉ์์ฝ์ ์ ๊ท ์์ ๋ฌด์ญํ์ (FTA) ์ฒด๊ฒฐ ํจ๊ณผ
๋ฌธ์ ์
๊ตญ๋ด ๋์ ์์ฐ, 15๋ ๊ฐ ์ฐํ๊ท 853์ต~4400์ต ์ ๊ฐ์ ์ ๋ง
์์ฅ๊ตญ ์ผ๋ณธ, ๊ฐ์ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ํ์ฟ ์๋ง์ฐ ์์ฐ๋ฌผ ์์ ์ ํํด์ ๋ฑ ์๊ตฌ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
2. CPTPP ๊ฐ์ ์์ง์(22.5.20์ผ ๊ธฐ์ฌ)
์ถ๊ฒฝํธ ๊ฒฝ์ ๋ถ์ด๋ฆฌ ๊ฒธ ๊ธฐํ์ฌ์ ๋ถ ์ฅ๊ด์ “ํฌ๊ด์ ·์ ์ง์ ํํํ์๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ํ์ (CPTPP)์ ๊ฐ์
ํ๋ฉด ์ฐ๋ฆฌ ๊ฒฝ์ ์ ์ฒด์ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋นํ ํด ๊ฒ”์ด๋ผ๊ณ ๋ฐํ๋ค. ๋ฌธ์ฌ์ธ ์ ๋ถ๊ฐ ์๊ธฐ ๋ง ์ถ์งํ CPTPP ๊ฐ์
์ถ์ง์ ๋ฐํต์ ์ค์์ด ์ ๋ถ๊ฐ ๊ทธ๋๋ก ์ด์ด๋ฐ์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ธ๊ณ ์ต๋ ์์ ๋ฌด์ญํ์ (FTA)์ผ๋ก ๊ผฝํ๋ CPTPP์ ๊ฐ์
ํ๋ฉด ํด์ธ ์์ฅ ์ง์ถ์ด ํ๊ฒฐ ์ฌ์์ ธ ์ฐ๋ฆฌ ๊ฒฝ์ ์ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋ ๊ฒ์ด๋ ์์์ด ์ฐ์ธํ๋ค. ํ์ง๋ง ๊ทธ๋งํผ ๊ตญ๋ด ์์ฅ๋ ํ์ง ์ด์ด์ผ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตญ๋ด ๋·์ด์
๊ณ๊ฐ ๋ฐ์ ํ๊ฒฉ์ด ์๋นํ ๊ฒ์ด๋ ์ฐ๋ ค๋ ์ ์ง ์๋ค.
์ถ ๋ถ์ด๋ฆฌ๋ ์ง๋ 19์ผ ๊ตญํ ์์ฐ๊ฒฐ์ฐํน๋ณ์์ํ ์ข
ํฉ์ ์ฑ
์ง์์์ “CPTPP ๊ฐ์
์ถ์ง์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ํ์ํ๋ค”๊ณ ๋งํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด์๋ “๋·์ด์
๋ถ์ผ๋ฅผ ๋น๋กฏํด ํ์ฐ์ ์ผ๋ก ํผํด ๋ถ์ผ๊ฐ ์๊ธธ ํ
๋ฐ, ๋ณด์ ๋์ฑ
์ ์ถฉ๋ถํ ํ์ํ๊ณ ์งํํ๊ฒ ๋ค”๋ฉฐ ๋ถ์์ฉ์ ๋ํ ๋์ฑ
๋ง๋ จ๋ ๋ณํํ๊ฒ ๋ค๋ ์
์ฅ์ ๋ฐํ๋ค.
CPTPP๋ ์์ฅ๊ตญ์ธ ์ผ๋ณธ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๋ด์ง๋๋·๋ง๋ ์ด์์·๋ฉ์์ฝ·๋ฒ ํธ๋จ·๋ธ๋ฃจ๋์ด·์ฑ๊ฐํฌ๋ฅด·์น ๋ ·์บ๋๋ค·ํ๋ฃจ·ํธ์ฃผ ๋ฑ 11๊ฐ๊ตญ์ด 2018๋
12์ ๋ฐํจํ ์์์ํํ์ ์ง์ญ ์ต๋ FTA๋ค. ๋์์ฐ๋ฌผ๊ณผ ๊ณต์ฐํ ์ญ๋ด ๊ด์ธ ์ฒ ํ, ๋ฐ์ดํฐ ๊ฑฐ๋ ํ์ฑํ, ๊ธ์ต·์ธ๊ตญ์ธ ํฌ์ ๊ท์ ์ํ, ์ด๋ ์์ ํ, ๊ตญ์ ๊ธฐ์
์ ๋ํ ๋ณด์กฐ๊ธ ๋ฑ ์ง์ ๊ธ์ง ๋ฑ์ด ํ์ ์ ์ฃผ์ ๋ด์ฉ์ด๋ค. CPTPP์ ๊ฐ์
ํ 11๊ฐ๊ตญ์ ๊ตญ๋ด์ด์์ฐ(GDP) ํฉ๊ณ๋ 2019๋
๊ธฐ์ค 11์กฐ 2000์ต๋ฌ๋ฌ๋ก, ์ธ๊ณ GDP 12.8%๋ฅผ ์ฐจ์งํ๋ค. ๊ฐ์
๊ตญ์ ๋ฌด์ญ ๊ท๋ชจ๋ ์ธ๊ณ ๋ฌด์ญ์ก์ 15.2%(5์กฐ 7000์ต์)์ ๋ฌํ๋ค. ํ๊ตญ์ ์์ถ์ก์์ CPTPP ๊ฐ์
11๊ฐ๊ตญ์ด ์ฐจ์งํ๋ ๋น์ค์ ์ ์ฒด์ 23.2%, ์์
์ก์์ ์ฐจ์งํ๋ ๋น์ค์ 24.8% ์์ค์ด๋ค.
CPTPP์ ๊ฐ์
ํ๋ฉด ๋ฌด์ญ ์์ฅ์ด ํฐ ํญ์ผ๋ก ํ๋๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฒฝ์ ์ ํจ๊ณผ๋ ์๋นํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ด์ธก๋๋ค. ์์ฅ ์์ ํ ์์ค์ด 95~100%์ ๋ฌํ๋ ์ฌ์ค์ ๋ฌด๊ด์ธ ์์ฅ์ด ์ด๋ฆฌ๊ฒ ๋ผ ์์ถ์ ์ฃผ๋ ฅ์ผ๋ก ํ๋ ๊ธฐ์
์ ํฌ์์์ด๋ค.
ํ์ง๋ง ๋·์ด์
๋ฑ ๊ตญ๋ด ์ทจ์ฝ ์ฐ์
์ ํฐ ๋ถ๋ด์ด ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ํฌ๋ค. ํนํ CPTPP๋ ๊ด์ธ ์ฒ ํ์จ์ด 96%๋ก ์ฌ์ค์ ์์ ๊ฐ๋ฐฉ์ด๋ ๋ค๋ฆ์๋ค. ์์ถ ํ๋ชฉ์ด ๋น์ทํ ์ผ๋ณธ๊ณผ์ ๊ฒฝ์์์ ๋ฐ๋ฆด ๊ฐ๋ฅ์ฑ๋ ์๋ค.
์ค์์ด ์ ๋ถ์์๋ ๋ฐ์ด๋ ๋ํต๋ น ๋ฐฉํ์ ์ฆ์ํ์ฌ IPEF์ ํจ๊ป ๋ค๋ฃจ๊ณ ์๋ ์ค์ด๋ค.
์ธ๋-ํํ์ ๊ฒฝ์ ํ๋ ์์ํฌ(IPEF)
3. ๊ฐ์ ํ๋ ค๋ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ด์
ํ๊ตญ์ด ํฌํจ๋์ด ์๋๋ ํ๋์ ๊ฒฝ์ ํ์ ์ RCEP ์ญ๋ด ํฌ๊ด์ ๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ ํ์ ์ด ์๋ค.
RCEP์ ์ค๊ตญ์ด ์ฃผ๋ํ ๊ฒ?
์ญ๋ด ํฌ๊ด์ ๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ ํ์ (RCEP:Regional Comprehensive Economic Partnership)๋ TPP์ฒ๋ผ ํ์๊ตญ ๊ตฌ์ฑ ๊ณผ์ ์ด ๋ณต์กํ๋ค. ์ฒซ ๊ธฐ์์ ๋ง๋ ์ด์์์ ๋งํํฐ๋ฅด ์ด๋ฆฌ๊ฐ 1990๋ ์ ๊ธฐํ ๋์์์ ๊ฒฝ์ ํ์์ฒด(EAEC)๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๊ทธ ํ ์ธํ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ฑฐ์น๋ฉด์ ๊ณต์กฐ ํ์์ฑ์ ์ ๊ฐํ ๋์์์ ๊ตญ๊ฐ๋ค์ 1997๋ ๋ถํฐ ASEAN+ํ์ค์ผ ์ ์ํ๋ด์ ๋งค๋ ๊ฐ์ตํ๋ค. ์ด ํ์ 2001๋ EAFTA(๋์์์์์ ๋ฌด์ญํ์ ) ๊ตฌ์์ผ๋ก ์งํํ๋ค. ์ด ๊ตฌ์์๋ NAFTA์ EU์ ๋ฒ๊ธ๊ฐ๋ ๋์์์ ๊ฒฝ์ ๋ธ๋ก์ด ํ์ํ๋ค๋ ๊ณต๊ฐ๋๊ฐ ๋ท๋ฐ์นจ๋๋ค. ํ๊ตญ๊ณผ ์ค๊ตญ์ด ์ด ๊ตฌ์์ ๋ฐ์ ํ๊ฒ ๊ณต์กฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์๋ ค์ ธ์๋ค. ์ด์ ๋ํด ์ผ๋ณธ์ด 2006๋ CEPEA(๋์์์ ํฌ๊ด์ ๊ฒฝ์ ๋๋ฐ์ ํ์ )๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. CEPEA๋ EAFTA์ ํธ์ฃผ, ๋ด์ง๋๋, ์ธ๋๋ฅผ ๋ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ฉค๋ฒ์ฝ์ด ํ๋ RCEP์ผ๋ก ์งํํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ณต์์ ์ธ ๊ณ๊ธฐ๋ 2011๋ 11์, ๋น์ ASEAN ์์ฅ๊ตญ์ด์๋ ์ธ๋๋ค์์๊ฐ RCEP์ ์ ์ํ ๊ฒ์ด์๋ค. ๊ทธ ํ RCEP์ ์ต๊ณ ํ์๋จ์๋ ‘RCEP ์ฅ๊ดํ์’๋ก ์ ํด์ก์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๊ฒ์ ASEAN ์ฅ๊ดํ์์ ์ฐ๊ณํ๊ธฐ๋ก ํ๋ฉด์ ํ์์ ๋ ผ์๋ฅผ ์ฃผ๋ํ๋ ๊ฒ์ ASEAN์ด ๋๋ค.
RCEP์ ํ์์ ์ฝ์ง ์์๋ค. ๊ตฌ์ฑ์์ ์ซ์๊ฐ ๋ง์๊ณ , ๊ตฌ์ฑ์ ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ์ ์์ค๊ณผ ์ฒด์ ๋ ๋ฌ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ๊ตญ์ ํ์์์ ์๊ธฐ ์ฃผ์ฅ์ ๊ณ ์งํ๊ธฐ๋ก ์ ๋ช ๋์ ์ธ๋๊ฐ ๊ฑธ๋ฆผ๋์ด ๋๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ RCEP์ด ํ๊ฒฐ๋ ๊ฒ์ CPTPP๊ฐ ํ๊ฒฐ๋ ํ์ธ 2019๋ ์ด์๋ค. ์ธ๋๋ ๊ฒฐ๊ตญ ๋น ์ก๋ค. RCEP์ ์ธ๊ณ ์ต๋ ์์ ๋ฌด์ญํ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆฌ์ง๋ง ์ํ์์ค์ CPTPP์ ๋นํด ๋์ง ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋์ ์์ฐ์ง ๊ท์ ์ด ์์ด์ ๋ฉค๋ฒ๊ฐ ๊ต์ญ ์ด์ง์ ์๋นํ ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
RCEP์ ์ฒด๊ฒฐ ๊ณผ์ ์์ ์ค๊ตญ์ด ์ฃผ๋์ ์ธ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ๋ณด๊ธฐ๋ ํ๋ค๋ค. ์ค๊ตญ์ด CPTPP์ ๋ํญํ RCEP์ ์ฒด๊ฒฐ์ ๊ฐ์ ํ ๋ฐ๋ฌ๋ ๊ฒ์ ๋ง์ง๋ง ์ํ์์ ๋จผ์ ์ ๊ธฐํ๋ค๊ฑฐ๋, ํ์ ์ค์ผ์ฅด์ ์ฌ์ดํ๊ฑฐ๋ ํ์ง ์์๋ค. ์ค๊ตญ์ ์ธ๋๋ฅผ ๊ตฌ์ฌ๋ฆฌ๊ธฐ ์ํด์๋ผ๋ ์ ๊ทน์ ์ธ ๋ฐ์ธ์ ์์ ํ์๊ณ , ์คํ๋ ค ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๊ฐ ๋ฌผ๋ฐ์์ ํ์ ๋ถ์๊ธฐ๋ฅผ ์กฐ์ฑํ์๋ค๊ณ ํ๋ค. ๋ง์ฝ ์ค๊ตญ์ด RCEP์ ์ฃผ๋ํ๋ ํ๊ตญ์ด์๋ค๋ฉด ์ฟผ๋(QUAD) ๋ฉค๋ฒ์ธ ์ผ๋ณธใํธ์ฃผใ์ธ๋๋ ์ฐธ์ฌํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ์ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ฌผ๋ก ์ค๊ตญ์ด ์์๋ค๋ฉด RCEP์ ์ฒด๊ฒฐ์ด ๋ ๋ฆ๊ฑฐ๋ ํ๋ค์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ค๊ตญ์ ์์ฅ๊ณผ ์์ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ์ ๊ทผํ๋ ค๋ ๊ฐ๊ตญ์ ์์ง๊ฐ RCEP ์ฒด๊ฒฐ์ ์ค์ํ ๋๊ธฐ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์์ ๋๊ธฐ์ ๊ณผ์ ์ ํผ๋ํด์๋ ์๋๋ค. RCEP์ ๋ง๋ ์ด์์, ์ธ๋๋ค์์, ํ๊ตญ, ์ค๊ตญ, ์ผ๋ณธ ๋ฑ ์ฌ๋ฌ ๋๋ผ์ ์ ์์ ๊ฑฐ์ณ ASEAN ์ฃผ๋๋ก ์ฒด๊ฒฐ๋๋ค๊ณ ๋ณด๋ ๊ฒ์ด ๋ณด๋ค ์ ํํ๋ค.
CPTPP์ RCEP ํ๊ฒฐ ์ดํ ๋ฏธ๊ตญ, ์ค๊ตญ, ์ผ๋ณธ์ ์ ๋ฒ
“์ค๊ตญ์ด ์ฃผ๋ํ RCEP”์ ํ๋ฆฐ ๋ง์ด์ง๋ง “์ค๊ตญ์ด ์ฃผ๋ํ RCEP”์ ๋ง๋ ๋ง์ผ ์ ์๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์ด ๊ธ๋ก๋ฒ ๋ฐธ๋ฅ์ฒด์ธ๊ณผ ์ ์ฐํ ์ฌ์ด์ RCEP์ ํ์ฉํ ์ค๊ตญ์ ์ํฅ๋ ฅ์ ์ํ์ง์ญ์์ ๋ ์ปค์ง ๊ฒ์ด๋ค. ์ต๊ทผ ์ญ์ฌ๋ ์ ์ธ๊ณ ๋ฐธ๋ฅ์ฒด์ธ์ด ์ถ์๋๋ ์ค์๋ ์ค๊ตญ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ ๋์์์ ๋ฐธ๋ฅ์ฒด์ธ์ ๋ ์ปค์ก๋ค. ์ฝ๋ก๋19 ์ดํ์๋ ์ค๊ตญ์ ์กด์ฌ๊ฐ์ ์ฌ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๋ฐ๋ณ์ง(็ผ็ ๅฐ)๋ก์ ์ค๊ตญ์ ํํ์ ์์๋์ง๋ง ์ง๋ณ ํต์ ์์ ๋ํ๋ ์ค๊ตญ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค๋ ์ฝ๊ฒ ๋ถ์ ํ ์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค๊ตญ์ ๊ธฐ์ ๋ค์ ์์ ํ ํฌ์ ๋์๊ตญ ๋ฆฌ์คํธ์์ ์ค๊ตญ์ ์ ์ธ์ํค๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. 2020๋ ์ค๊ตญ์ ์ธ์์ ์น์ก์ ์ฌ์ ์ฒ์ ๋ฏธ๊ตญ์ ๋์ด์ฐ๋ค.
์ด๋ฒ์ CPTPP์ ์ฐธ์ฌํ๋ ค๋ ์์ง์์ RCEP์ ํจ๊ป ์ค๋ณต ๊ฐ์ ํ ๊ตญ๊ฐ๊ฐ ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค.
์ต๊ทผ๋๊ธ